Dla kogo ISBN? Czy i kiedy ebooki muszą mieć własny numer?
Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki, czyli ISBN, ma ponad 40 lat a od niedawna jest gorącym tematem na rynkach wydawniczych. Przyczyną zamieszania są książki elektroniczne i inne zasoby on-line. Aktualnie, aby zapewnić jednoznaczny, międzynarodowy system rozpoznawania każdej publikacji, poza numerem ISBN wprowadza się nowe standardy identyfikacji takie jak ISTC (International Standard Tekst Code) czy ISNI (International Standard Name Identifier).
Problem międzynarodowego systemu identyfikacji publikacji elektronicznych wygląda zupełnie inaczej w przypadku małych wydawców, którzy publikują pozycje na swoich własnych stronach internetowych i odmiennie w przypadku liderów takich jak Amazon. Przykładowo: jeżeli sklep Amazon Kindel sprzedaje ebooka tej samej treści w różnych formatach, to w rzeczywistości nie potrzebuje numeru ISBN, ponieważ i tak każdej publikacji nadaje swój własny identyfikator ASIN (Amazon Standard Identification Number).
Aktualnie, większość książek elektronicznych sprzedaje się w tzw. pakiecie multiformatowym, czyli oferuje się klientom możliwość zakupu publikacji w wielu formatach. Co należałoby zrobić w momencie gdy klientowi sprzedaje się pakiet kilku ebooków w jednym formacie ZIP? Czy każdy format pliku wymaga nadania ISBN? Czy być może wystarczająca byłaby jedynie pewna komplikacja? Na domiar tego, za każdym razem gdy wydawca będzie aktualizował pozycję w danym formacie, będzie musiał ponownie nadawać jej nowy numer ISBN. To de facto prawdopodobnie doprowadzi do chaosu organizacyjnego na rynkach wydawniczych i wcale nie okaże się praktyczną metodą kontroli stanów zapasów.
W praktyce, im więcej formatów e-książek, tym więcej problemów dla wydawców a w konsekwencji mniejszy wybór dla konsumentów. Rynek z czasem na pewno zweryfikuje popularność najlepszych formatów – ale trochę to potrwa. Do tej pory trzeba będzie jakoś rozwiązać problem dużej liczby numerów ISBN. Z pewnością identyfikacja i spójność są koniecznością. Jednak czy rzeczywiście nadawanie każdemu formatowi publikacji elektronicznej identyfikatora usprawnia procesy rejestracji i kontroli zasobów, czy wprowadzi wśród wydawnictw dezorganizację?
cdn.
(kwi)
Międzynarodowy system identyfikacji
ISBN to skrót od International Standard Book Number, czyli numeru statystycznego nadawanego każdej książce, dzięki któremu bibliotekarze potrafią ją odnaleźć i odpowiednio sklasyfikować. ISBN z jednej strony symbolizuje książkę jako pewne dobro materialne oznaczone swoim numerem katalogowym, z drugiej – to symbol szukania i katalogowania. ISBN jest używany we wszystkich gałęziach sieci dystrybucji książek i w bibliotekach. Wykorzystuje się go m.in. do identyfikacji projektów wydawniczych, identyfikacji publikacji w katalogach wydawniczych, oznaczania pozycji w drukowanych i elektronicznych wykazach i na stronach internetowych, kontroli stanu magazynów, zarządzania tantiemami, monitorowania danych o sprzedaży, tworzenia statystyk, obsługi zwrotów i wyszukiwań bibliograficznych.ISBN dla publikacji elektronicznych
Według Krajowego Biura ISBN (podlegającego Bibliotece Narodowej) w przypadku publikacji elektronicznych numer ISBN powinien znajdować się:- jeśli publikacja występuje w formie wizualnej prezentacji treści zapisanej w wersji elektronicznej (np. publikacja online) na stronie lub na ekranie, na którym ukazuje się tytuł publikacji lub jego odpowiednik (np. na ekranie wyświetlanym po wejściu na stronę i/lub na ekranie, na którym widnieje uwaga o prawach autorskich);
- jeśli publikacja jest wydana na nośniku fizycznym (np. płyta kompaktowa lub dyskietka) na każdej etykiecie trwale przytwierdzonej do nośnika. Jeśli umieszczenie numeru na nośniku lub jego etykiecie nie jest możliwe, ISBN należy umieścić na dole odwrotnej strony trwałego opakowania danego nośnika (np. na pudełku, okładce lub oprawie).
Mnogość formatów e-książek
Na ostatnim spotkaniu zarządu międzynarodowego biura ISBN przypomniano wydawcom, że każda elektroniczna wersja książki wymaga nadania odrębnego numeru ISBN. Czy ma to rzeczywiście jakiekolwiek uzasadnienie ekonomiczne lub logiczne? Ebooki spotyka się w kilkudziesięciu formatach, m.in. PDF, DOC, RTF, PRC, LIT, TXT, HTML, ePUB. Trudno jest tak naprawdę ustalić, jak wiele formatów publikacji elektronicznych występuje na rynku. Wiadomo, że wydawcy muszą posiadać różne ISBN dla każdej wersji drukowanej książki – jeden dla druku w miękkiej oprawie, drugi dla oprawy twardej. Ale czy każdemu formatowi e-booka (z dostępnych kilkudziesięciu) rzeczywiście jest potrzebny własny, unikatowy ISBN?Problem międzynarodowego systemu identyfikacji publikacji elektronicznych wygląda zupełnie inaczej w przypadku małych wydawców, którzy publikują pozycje na swoich własnych stronach internetowych i odmiennie w przypadku liderów takich jak Amazon. Przykładowo: jeżeli sklep Amazon Kindel sprzedaje ebooka tej samej treści w różnych formatach, to w rzeczywistości nie potrzebuje numeru ISBN, ponieważ i tak każdej publikacji nadaje swój własny identyfikator ASIN (Amazon Standard Identification Number).
Czy każdy format pliku wymaga osobnego ISBN?
Według wielu wydawców pomysł, aby każdy format e-booka miał swój własny ISBN generuje pewne problemy i niedoskonałości. Ogromna liczba nowopowstających publikacji w wielu formatach i nadawanie każdej z nich odrębnego identyfikatora, aktywuje pewną pulę kosztów dla wydawnictw. Oczywiście wydawcy mogliby ograniczyć się do publikacji jedynie w kilku formatach, ale czy wtedy nie okaże się to sprzeczne ze strategią maksymalizacji rynku? Do tej pory rynek ebooków (o tej samej treści i w różnych formatach) funkcjonował dobrze. Klienci nie kupują publikacji zwracając uwagi na numer ISBN. Dokonują zakupów kierując się przede wszystkim wygodnym dla nich formatem e-książki. W momencie wprowadzenia identyfikatora dla każdego z formatów, wydawcy – w szczególności ci mniejsi – zaczną poważnie zastanawiać się nad ograniczeniem dostępnych formatów, tak aby minimalizować koszty związane z nałożeniem na każdą książkę numeru ISBN. A to niewątpliwie odbije się na zadowoleniu klientów.Aktualnie, większość książek elektronicznych sprzedaje się w tzw. pakiecie multiformatowym, czyli oferuje się klientom możliwość zakupu publikacji w wielu formatach. Co należałoby zrobić w momencie gdy klientowi sprzedaje się pakiet kilku ebooków w jednym formacie ZIP? Czy każdy format pliku wymaga nadania ISBN? Czy być może wystarczająca byłaby jedynie pewna komplikacja? Na domiar tego, za każdym razem gdy wydawca będzie aktualizował pozycję w danym formacie, będzie musiał ponownie nadawać jej nowy numer ISBN. To de facto prawdopodobnie doprowadzi do chaosu organizacyjnego na rynkach wydawniczych i wcale nie okaże się praktyczną metodą kontroli stanów zapasów.
Potrzeba standardu identyfikacji dla ebooków
Niektóre oficyny nadają każdemu ebookowi tylko jeden ISBN, nawet jeżeli jest on publikowany w kilku formatach. Argumentują to tym, że klika identyfikatorów dla jednej publikacji powoduje skomplikowane problemy organizacyjne, księgowe i finansowe. Wydawcy mają nadzieję, że w niedalekiej przyszłości wprowadzony zostanie jeden standard identyfikacji dla e-książek, co wyeliminuje potrzebę dodatkowych ISBNów dla każdego z formatów.W praktyce, im więcej formatów e-książek, tym więcej problemów dla wydawców a w konsekwencji mniejszy wybór dla konsumentów. Rynek z czasem na pewno zweryfikuje popularność najlepszych formatów – ale trochę to potrwa. Do tej pory trzeba będzie jakoś rozwiązać problem dużej liczby numerów ISBN. Z pewnością identyfikacja i spójność są koniecznością. Jednak czy rzeczywiście nadawanie każdemu formatowi publikacji elektronicznej identyfikatora usprawnia procesy rejestracji i kontroli zasobów, czy wprowadzi wśród wydawnictw dezorganizację?
cdn.
(kwi)